دکتر هاله صالحی پورمهر متخصص قلب در تبریز متخصص قلب و عروق در تبریز
افت فشار خون و به همراه آن عوارضی مانند: سرگیجه، سردی دست و پا و یا حتی غش کردن می تواند نگران کننده باشد. آیا افت فشار خون برای بیمار خطرناک و جدی است؟
برخی افراد به صورت طبیعی و ژنتیکی فشار خون پایینی دارند که به این شرایط خاص در علم پزشکی افت فشار خون (Hypotension) می گویند. با این حال زمانی که فشار خون بالا به صورت کاملا ناگهانی تبدیل به فشار خون پایین می شود، ممکن است خطرات و نگرانی هایی برای سلامتی افراد ایجاد کند که نمی توان از آن ها غافل بود.
کم بودن فشار خون یا همان افت فشار خون در افراد ( هایپوتسیون) می تواند نشانه سلامت مناسب و خوب افراد باشد و همچنین در این شرایط معمولا ریسک بروز بیماری های قلبی کاهش می یابد. اما این مورد همیشه صدق نمی کند و استثنا های خاصی نیز وجود دارند. در برخی شرایط و موقعیت ها، کاهش ادامه دار فشار خون پایین افراد یا کاهش ناگهانی فشار خون می تواند منجر به علائم خطرناک و نگران کننده ای شود و حتی مشکلات جدی برای سلامت افراد ایجاد کند.
افت فشار خون یا همان هایپوتانسیون
هنگامی که میزان فشار خون فردی را اندازه می گیریم، نتیجه دستگاه دو عدد را نشان می دهد: فشار سیستولیک خون و فشار دیاستولیک خون. فشار سیستولیک اولین عدد در نتیجه آزمایش فشار خون شما است که میزان فشار درون شریان های بدن شما را حین پمپاژ خون توسط قلب نشان می دهد. اما فشار دیاستولیک به عنوان شماره بعدی در نتیجه آزمایش فشار خون دیده می شود و میزان فشار درون شریان های خونی شما را هنگامی که قلب پر از خون است نشان می دهد.
آیا افت فشار خون خطرناک است؟
اگر فشار خون شما ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه (mm HG) یا کمتر باشد، این میزان نرمال و عادی در نظر گرفته می شود و خطری شما را تهدید نمی کند. عموما اگر میزان فشار خون پس از اندازه گیری، پایین تر از ۶۰/۹۰ میلی متر باشد، این میزان کم در نظر گرفته می شود و نام آن هایپوتانسیون است.
برخی افراد گاهی اوقات فشار خونی در محدوده افت فشار خون یا هایپوتانسیون دارند، اما هیچ علائم و مشکلاتی را ندارند و در نتیجه نیازی به درمان نخواهند داشت. اما در موارد شدید و حاد هایپوتانسیون می تواند منجر به کاهش میزان اکسیژن و مواد مغذی شود که باید به مغز انسان برسند که در نتیجه این موضوع، خطرات متعددی افراد را تهدید می کند.
در هر فردی احتمال بروز این شرایط و افت فشار خون بدن ، چه کم کم و چه ناگهانی، وجود دارد اما در برخی افراد به نسبت عموم مردم احتمال ابتلا به هایپوتانسیون بیشتر است. همچنین انواع مختلفی از این بیماری و شرایط خاص آن وجود دارند. به عنوان مثال هایپوتانسیون ارتودنسی ( موضعی) که زمانی رخ می دهد که شما پس از مدتی نشستن یا دراز کشیدن ناگهان بلند شوید و بیشتر در بزرگسالان شایع است.
بدن شما دارای مکانیزم های جبرانی متعددی است که از افت فشار خون شما به هنگام بلند شدن جلوگیری کند. اما در برخی از افراد این ریفلکس ها آنگونه که باید اتفاق نمی افتند و در نتیجه افراد دچار هایپوتانسون ارتدونسی می شوند.
علائم افت فشار که می تواند خطرناک باشد!
برخی از پزشکان و متخصصین مشکل افت فشار خون یا همان هایپوتانسیون را یک بیماری و شرایط خطرناک در نظر نمی گیرند، مگر اینکه برخی علائم و نشانه ها در آن وجود داشته باشد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
– سرگیجه
– ضعف و غش کردن
– خستگی
– مشکل در تمرکز کردن و دقت
– حالت تهوع
– پوست سفید و سرد
– تنگی نفس
چه زمانی افت فشار خون ناگهانی اتفاق بیوفتد؟
برخی افراد به صورت طبیعی و ژنتیکی با مشکل افت فشار خون یا هایپونتاسیون دست و پنجه نرم می کنند اما هیچ علائم خاصی در آن ها بروز نمی کند. اما برای آن هایی که بدنشان به داشتن فشار خون بالا عادت کرده است، افت فشار خون می تواند یک مشکل عادی یا حتی حاد باشد که در نهایت منجر به بروز علائمی که در بالا آن ها را ذکر کردیم شود.
شروع هایپونتاسیون یا همان فشار خون معمولا زمانی است که:
۱- شما برای یک مدت خاصی در تخت استراحت کرده اید و حالا از جای خود بلند شده و در یک موقعیت عمودی و راست قرار می گیرید.
۲- در ۲۴ هفته اول از بارداری خود هستید.
۳- میزان زیادی خون از دست داده اید.
۴- میزان آب بدن شما کم است.
۵- از مواد دارویی خاصی نظیر دارو های پایین آورنده میزان فشار خون استفاده می کنید، یا از دارو های خاص برای قلب بهره می برید. دارو های بیماری پارکینسون، دارو های ضد افسردگی یا دارو های مربوط به مشکل نعوذ نیز می توانند منجر به کاهش فشار خون و هایپونتاسیون شوند.
۶- با مشکل قلبی خود روبرو می شوید، به عنوان مثال کم کاری تیروئید، بیماری پر کاری تیروئید، بیماری آدیسون ( بیماری مربوط به اختلال غده فوق کلیوی) ، قند خون پایین یا دیابت از جمله این موارد هستند.
۷- با یک عفونت شدید روبرو هستید که وارد جریان خون شما شده باشد.
۸- با آنافیلاکسی که یک عکس العمل شدید و کشنده آلرژیایی است دست و پنجه نرم می کنید.
۹- با یک ماری خنثی دارید که بر روی فشار خون شما تاثیر می گذارد.
۱۰- بدن شما با کمبود یک ماده غذایی مهم نظیر کمبود ویتامین بی ۱۲ یا فولیک اسید همراه است.
چه زمانی برای درمان فشار خون پایین به دارو نیاز داریم؟
اگر میزان و سطح فشار خون شما همیشه در حالت کم و پایین است و هیچ کدام از علائم و مشکلاتی که در بالا آن ها را ذکر کردیم ندارید نیازی به نگرانی نیست. علاوه بر این اگر پس از انجام یک آزمایش خانگی فشار خون متوجه کم بودن غیر طبیعی آن بودید باز هم نیاز به نگرانی نیست، چرا که این کاملا طبیعی است که میزان فشار خون افراد در ساعات مختلف روز افزایش و کاهش یابد. همچنین بدن انسان این توانایی را دارد که بتواند فشار خون بدن را دوباره به سطح مناسب و عادی برساند.
وقتی که حس می کنید یک مشکل افت فشار خون بار ها تکرار می شود و از حالت عادی خارج شده است، و یا هیچ توجیه و دلیل منطقی برای بروز آن ندارید، بهتر است به سراغ متخصصین و پزشکان بروید تا از آن ها در این زمینه مشاوره بخواهید.
اگر فشار خون شما به صورت ناگهانی کاهش می یابد و علائم خاصی نظیر گیج بودن را تجربه می کنید باید به متخصص یا پزشک خود این موضوع را اطلاع دهید و هر چه زودتر به ملاقات وی بروید. آن ها به خوبی می توانند وضعیت شما را ارزیابی کنند و مشکلات احتمالی و دلایل بروز افت فشار خون را مشخص کنند که از جمله آن ها می توان به خون ریزی داخلی در بدن، عفونت های حاد و شدید و همچنین ری اکشن های آلرژی اشاره کرد.
درمان مربوط به مشکل افت فشار خون یا همان هایپونتاسیون بسته به دلیل بروز آن متفاوت است و برای اشخاص مختلف یکسان نیست. اما از جمله قدم های اولیه و فوری برای درمان و حل مشکل می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- دراز کشیدن در شرایطی که پا های شما بالاتر از قلب باشد
- نوشیدن مایعات فراوان
- از محرک های بروز افت فشار خون نظیر نشستن طولانی دوری کردن
پس از ارزیابی اولیه و دقیق توسط پزشک معالج و احتمالا انجام برخی آزمایشات و تست های خاص، پزشک شما ممکن است پیشنهاداتی از جمله موارد زیر به شما بدهد:
✅ دوری از مصرف الکل
✅ ایجاد تغییرات خاص در رژیم غذایی خود
✅ ایجاد تغییرات در دارو های مصرفی خود ( احتمالا پایین آوردن میزان دز مصرفی دارو ها)
✅ استفاده از دارو هایی که فشار خون را بالا می برند؛ از جمله آن ها می توان به فلادروکورتیزون (فلورینف) و میدودرین (پرو آماتین) اشاره داشت.
✅ پوشیدن جوراب های ساق بلند فشرده و تنگ
افرادی که شوک های مرتبط با هایپونتاسیون را تجربه می کنند باید سریعا خود را به مراکز درمانی برسانند تا متخصصین و پرستاران بتوانند هر چه سریع تر فشار خون مناسب و عادی به نواحی مختلف بدن آن ها را برگردانند و سطح فشار خون بدنشان را بالا و در حد استاندارد برسانند.
این نکته بسیار مهم است که مشخص شود فشار خون پایین شما یک مشکل اصلی و بنیادین است و یا یک مشکل ثانوی به شمار می رود. در حالت اول رفلکس های بدن آن گونه که باید کار نمی کنند. اما در حالت ثانوی فشار خون پایین شما بنا به دلایلی نظیر کم بودن سطح آب بدن یا تاثیرات برخی دارو های خاص است.
برخی از دارو های ضد افزایش فشار خون در بازار می توانند منجر به افت فشار خون در بیماران شوند و میزان دز مصرفی توسط بیماران از اهمیت بالایی برخوردار است. در برخی افراد مشخص کردن دلیل ثانوی بروز این مشکل بسیار ساده است، حتی دلیل بروز یک مشکل شدید که می تواند بدون دلیل ثانوی ایجاد شده باشد نیز به راحتی مشخص می شود و به همین دلیل است که می گوییم ملاقات پزشک در این شرایط بسیار مهم است تا بتوانند یک ارزیابی مناسب و دقیق از وضعیت بدن شما داشته باشند.
میزان فشار خون خود در زمان ها و روز های مختلف را اندازه گیری کرده و تاریخچه ای از آن ثبت و نگه داری کنید؛ حتی اگر هیچ گونه مشکل سلامتی و فشار خون خاصی ندارید، تا متوجه شوید که سطح نرمال فشار خون در بدن شما معمولا چه عددی است. چرا که همان گونه که در بالا گفتیم، سطح طبیعی و نرمال فشار خون در افراد مختلف متفاوت است. و اگر سطح فشار خون شما به صورت مرتب توسط پزشک ارزیابی می شود از وی بپرسید که میزان مناسب و نرمال برای بدن شما که باید به آن برسید چه عددی است.
منبع: everydayhealth
